80 jaar vrijheid

Op 4 mei is bij het Olympisch Stadion de Nationale Sportherdenking. Het thema van 2025 is tennis, in samenwerking met de KNLTB. Een vergeten oorlogsmonument van de Tennisbond uit 1949 staat hierbij centraal. 

Precies tachtig jaar geleden, op 3 maart 1945, vielen minstens 532 doden bij een geallieerd bombardement op de Haagse wijk Bezuidenhout. Voor zover bekend waren er geen dodelijke slachtoffers bij de Koninklijke Nederlandse Lawn Tennis-Bond, maar toch werd die zwaar getroffen. In de getroffen wijk stond namelijk het woonhuis van administrateur Hoyte Veder en zijn echtgenote, waarin het Bondsbureau was gevestigd.

In het eerste naoorlogse nummer van de KNLTB keek de bond terug op die vreselijke dag: ‘Ternauwernood konden de heer Veder en zijn echtgenoote zich uit het brandende pand redden. Tusschen neervallende steenen en stukken hout, met niets anders dan een vluchtkoffertje, konden zij zich in veiligheid stellen van voorzoover er van veiligheid gesproken kon worden! In één slag is met het huis het geheele Bondsbureau met archief, correspondentie, bibliotheek, carthotheek, foto’s, schrijfmachines, meubilair verloren gegaan. Een gelijk lot trof de inboedel van den heer Veder, een inboedel waaraan hij zoozeer gehecht was.’

Door dit bombardement was het zeer lastig om de oorlogsslachtoffers van het tennis te achterhalen. Toch onthulde de KNLTB in 1949 een gedenkplaat met 257 namen. Sporthistoricus Jurryt van de Vooren heeft die namenlijst onderzocht, waarover we op 4 mei gaan praten.

Tennis in de Tweede Wereldoorlog

Het Comité Nationale Sportherdenking organiseert een inhoudelijke bijeenkomst en een plechtigheid bij het beeld van Prometheus, het oorlogsmonument van de Nederlandse sport. Daar wordt de rol belicht van sport in oorlogstijd. Er worden verhalen gedeeld van moed en verlies en een reflectie op de relatie tussen vrijheid, democratie en sport. Deze herdenking sluit zich als vanzelfsprekend ook aan bij het nationale thema ‘80 jaar vrijheid’.

Tijdens het inhoudelijke programma en de plechtigheid besteden we aandacht aan de volgende onderwerpen:

• Het oorlogsmonument van de KNLTB uit 1949. Hierop staan 257 namen, waarvan er inmiddels meer dan 150 zijn herleid. Wie waren deze mensen?
• Frits Hillel van Hertzfeld uit Boskoop. Hij is de enige tennisser, die door de tennissport zelf is omgekomen. Hij sprak enkele Duitse soldaten aan, die de regels overtraden op de tennisbaan van zijn club. Daarop werd hij gearresteerd en afgevoerd naar concentratiekamp Neuengamme, waar hij werd vermoord.
• De broers Bert en Hans Kuik uit Arnhem. Deze leden van de plaatselijke tennisclub speelden na de Slag om Arnhem een grote rol in het scholierenverzet. Zij werden geëxecuteerd op de golfbaan van Rozendaal.
• Het Davis Cup-team van 1939. Hans van Swol, Tod Hughan, Robert de Brauw en Gerrit Leembruggen speelden in de laatste editie van de Davis Cup vóór de Tweede Wereldoorlog. In de jaren daarna kozen Hughan en Leemburggen voor de NSB. Vanwege deze collaboratie verbrak Van Swol de contacten met Hughan met wie hij een vast tenniskoppel vormde. De Brauw werd als verzetsman afgevoerd naar Neuengamme, waar hij is omgekomen.

Plechtigheid

Om 10:45 start het inhoudelijke programma bij Move-Amsterdam, Stadionplein 28. De plechtigheid met kransleggingen bij het beeld van Prometheus is vanaf 12:30 uur, onder meer met Anneke van Zanen (voorzitter NOC*NSF) en Roger Davids (voorzitter tennisbond KNLTB).

Het Comité Nationale Sportherdenking

Eric van der Burg, Heleen van Ketwich-Verschuur, Uğur Pekdemir, Jurryt van de Vooren en Carla de Groot.