‘We zijn het Wereld Natuur Fonds met levende dieren’

Blijdorp zit midden in een drastische koerswijziging van een klassieke dierentuin naar een missie gedreven organisatie. Carolien Ottjes, onder anderen verantwoordelijk voor marketing, deelt haar inzichten over het proces, de uitdagingen en de impact die Blijdorp wil maken op de biodiversiteit en natuurbehoud.

Kun je iets vertellen over de nieuwe strategie van Blijdorp en de aanleiding daartoe?

Carolien Ottjes: “Blijdorp bestaat inmiddels 167 jaar en heeft altijd onderzoek gedaan naar de diersoorten die hier leven. We zijn gaan kijken naar wie we echt zijn. Zijn we nog een klassieke dierentuin, of doen we eigenlijk veel meer? Dat leidde tot de vraag: waar staan we eigenlijk voor? Dit bracht ons bij de kern van een aangescherpte missie en visie, namelijk natuurbehoud. We zijn al jaren bezig met soortbehoud, maar dat verhaal vertelden we nooit echt. Nu hebben we besloten om dat nadrukkelijker te communiceren.”

Dat klinkt als een grote verandering. Hoe is die transitie verlopen?

“Ja, zo’n verandering is niet eenvoudig, vooral omdat Blijdorp een oud instituut is waar mensen al tientallen jaren werken. Dat betekent dat zo’n transitie niet van de ene op de andere dag kan en het heeft dan ook ongeveer anderhalf jaar geduurd om het Masterplan te schrijven met daarin de ambities voor 2050 meetbaar vastgelegd.”

“Om de koerswijziging naar natuurbehoud-organisatie te volbrengen verwachten wij vijf jaar bezig te zijn. Vorig jaar hebben we de koerswijziging officieel aangekondigd. We blijven een dierentuin die mensen kunnen bezoeken en gaan ons richten op het vertellen van het verhaal van natuurbehoud en duurzaamheid. We zijn het Wereld Natuur Fonds met levende dieren. Het gaat erom dat we in de dierentuin in het klein uitleggen wat we op grote schaal doen.”

Wat was de aanleiding voor deze koerswijziging?

“De biodiversiteit neemt al decennialang sterk af en we hebben dat proces in de afgelopen veertig jaar alleen maar versneld. Als we zo doorgaan, is er in 2100 bijna geen natuur meer over.”

“Het is duidelijk dat alleen diersoorten redden, zoals de olifant, niet genoeg is. Zonder natuur overleven dieren uiteindelijk ook niet. We staan nu op een kantelpunt waarin we iets kunnen doen aan die negatieve trend, maar dan moeten we wel nú actie ondernemen. Dit is de boodschap die we als Blijdorp willen uitdragen: natuurbehoud gaat verder dan het redden van iconische dieren; het gaat om het herstellen van ecosystemen.”

Wat zijn de concrete stappen die Blijdorp onderneemt om deze missie te vervullen?

“Een mooi voorbeeld is ons onderzoek naar de olifant. Al sinds de jaren zeventig werkt onze veterinaire afdeling aan een vaccin tegen een geslachtsziekte waar olifanten in het wild aan sterven. Na vijftig jaar onderzoek, grotendeels in Blijdorp uitgevoerd, is het vaccin nu bijna klaar. Dit laat zien hoe wij bijdragen aan natuurbehoud.”

“Dit is de rol die we spelen: resultaten boeken die bijdragen aan het voortbestaan van diersoorten, zowel in de dierentuin als in het wild.”

Hoe combineer je deze missie met het runnen van een dierentuin die ook gasten wil trekken?

“Dat is een hele uitdaging. Aan de ene kant ben je nog steeds een dierentuin waar mensen naartoe komen voor een dagje uit. Aan de andere kant willen we nu ook een merk zijn dat symbool staat voor natuurbehoud en daar komt natuurlijk veel meer bij kijken dan goede parkeerplaatsen en ervoor zorgen dat mensen wat kunnen eten en drinken.”

“Onze nieuwe slogan ‘Beleven, Beschermen, Blijdorp’ weerspiegelt deze balans. Mensen die ons bezoeken dragen bij aan het beschermen van diersoorten. Een bezoek aan Blijdorp betekent dat je niet alleen een dierentuin bezoekt, maar ook bijdraagt aan het behoud van biodiversiteit.”

Hoe ga je om met de weerstand die zo’n grote verandering met zich meebrengt?

“We wisten van tevoren dat niet iedereen enthousiast zou zijn over de verandering. Sommige bezoekers willen gewoon een dierentuin, zonder dat ze worden geconfronteerd met natuurbeschermingsvraagstukken. Bovendien hebben we besloten bepaalde diersoorten niet langer in Blijdorp te houden, omdat ze niet ernstig bedreigd zijn. Daar kregen we kritiek op, zoals bij het vertrek van de gorilla’s.”

Hoe vertel je dit verhaal aan het publiek?

"We zijn nu koploper met deze benadering. We vertellen ons verhaal niet vanuit angst, maar vanuit een positie van leiderschap. We hebben resultaten geboekt, zoals het vaccin voor olifanten, en kunnen laten zien dat ons werk daadwerkelijk bijdraagt aan natuurbehoud.”

“We willen mensen meenemen in ons verhaal, niet alleen in de dierentuin zelf, maar ook daarbuiten en dus moeten we dat verhaal overal vertellen. We ontwikkelen campagnes en educatieve programma’s om mensen te betrekken bij ons werk. Zo hebben we bijvoorbeeld een project waarbij we Rotterdamse kinderen een boompje mee naar huis geven dat ze kunnen planten. Dat draagt direct bij aan het vergroten van de biodiversiteit in de stad.”

Hoe ziet de toekomst van Blijdorp eruit?

“We zijn pas in het eerste jaar van onze vijfjarenstrategie. Uiteindelijk willen we dat mensen niet alleen naar Blijdorp komen voor de dieren, maar ook voor ons verhaal en onze missie. We willen dat mensen ambassadeurs worden van ons natuurbehoudswerk. Dat betekent dat we onze bezoekers moeten betrekken bij onze transitie. Ze moeten niet alleen zien dat de dierentuin verandert, maar ook begrijpen waarom dat gebeurt. In onze huidige ‘Generatie Groen’ campagne zoeken we deelnemers voor ons Kids-panel dat ons adviseert en meedenkt over nieuwe initiatieven.”

Hoe zorg je ervoor dat bedrijven en andere organisaties ook betrokken raken bij Blijdorp?

“Voor bedrijven hebben we bijvoorbeeld ons ‘impactpartnerprogramma’ en daar kunnen wij er een van zijn natuurlijk. Bedrijven kunnen grotere bedragen doneren die direct bijdragen aan specifieke projecten, maar je kan ook op een andere manier iets aan elkaar hebben.”

“We werken bijvoorbeeld samen met een Duits bedrijf dat onze ketels heeft verduurzaamd, wat ons helpt om kosten te besparen en duurzamer te werken. We worden ook uitgenodigd op verschillende zakelijk bijeenkomsten of congressen, waar wij onze koerswijziging onder de aandacht brengen en zo ook mensen hopen te inspireren of te verbinden aan Blijdorp.”

Wat zijn de belangrijkste communicatie-uitdagingen in deze transitie?

“Onderzoek toont aan dat mensen vaak niet meteen voelen wat het belang is van natuurbehoud op grote afstand, zoals bij de olifanten in India. Daarom proberen we het tastbaarder te maken.”

“In de campagne ‘Dichterbij dan ooit’ vergelijken we het aantal overgebleven leeuwen in het wild met het aantal zitplaatsen in een voetbalstadion. Dit maakt de urgentie ineens heel zichtbaar en begrijpelijk. We hebben verschillende iconische plekken in Rotterdam, zoals het stadion van Sparta, gebruikt om dit soort vergelijkingen te maken. Dat werkt goed omdat mensen dan een referentiekader hebben en zich het probleem beter kunnen voorstellen.”

Hoe zie je de toekomst van dierentuinen in het algemeen?

“Ik denk dat dierentuinen wereldwijd zullen veranderen. We moeten ons richten op soorten die echt bedreigd zijn en waar we het verschil kunnen maken. Dierentuinen worden meer dan alleen plekken waar mensen dieren kunnen bekijken; ze worden centra voor natuurbehoud en onderzoek. Dat is de toekomst die wij voor ons zien.”

Jullie organiseren best veel events in de dierentuin. Wat zien mensen daar terug van de focus op natuurbehoud?

“Wij willen natuurlijk ons verhaal zo op zoveel mogelijk plekken dus wij hebben een aantal zalen hier die voor de bezoeker en zakelijk worden verhuurd. Maar bij zowel de offerte als bij alles wat er uitgevraagd wordt, komt ons verhaal naar voren en wij bieden ook rondleidingen aan achter de schermen om de gast te laten zien waar we mee bezig zijn.”

“Als er lezingen worden aangevraagd, is het onze wens om dit door één van de MT-leden te laten uitvoeren. Ons verhaal is niet afhankelijk bent van de locatie dus je kan het in de hele wereld uitdragen en dat zijn we ook aan het doen.”