Vechten tegen de slaap

Vroeger gebruikten boeren en werklui de zondagsmis om achterin de kerk tot rust te komen van de lange werkweek. Ik zag als kind sommigen rechtop tegen een pilaar slapen. De saaie liturgie kwam al na een paar minuten niet meer binnen. Alleen als de voorgangers retorische krachtpatsers waren, konden ze het volk wakker houden.

Normen

Sprekers moeten levendig spreken. En saaie onderwerpen niet saai brengen.
Er was eens op een van mijn congressen over productveiligheid een ingenieur die zijn spreekbeurt opende met de onvergetelijke woorden: “Technische normbladen, dames en heren, zijn de beste benzodiazepinevrije slaapmiddelen die op de markt verkrijgbaar zijn. Daarom ga ik u er niks uit voorlezen, maar vertel ik u liever enkele smeuïge ruzies en discussies in de normcommissies, en waar in de normen de gemeenste adders onder het gras zitten. Want, let op beste mensen, normen zijn afschuwelijk saai om te lezen, maar maken de felste emoties los in mensen die ze moeten toepassen.” Iedereen zat op het puntje van zijn stoel.

Voor zitten

Ik heb bij veel bijeenkomsten sprekers en omstandigheden meegemaakt die slaapverwekkend waren. Als congresorganisator werd ik dan juist klaarwakker van ergernis of schaamte. Dieptepunt was als de congresvoorzitter op het podium in slaap sukkelde. Dat letterlijk ‘voor zitten’ is op een gegeven moment gelukkig afgeschaft.

Graveyard slot

Sommige omstandigheden kun je bestrijden. Zo schonken we dertig jaar geleden nog volop wijn bij de congreslunch. Wat vervolgens bij het zogenaamde ‘graveyard slot’ op de vraag van de beproefde spreker of hij overal goed te verstaan was, herhaaldelijk de kwinkslag ontlokte “Ja, maar het stoort niet, hoor”. De wijn is afgeschaft, nu krijgen gasten een smoothie.
Het standaard verduisteren van de zaal, wat zijn oorsprong heeft bij zwakke projectielampen, werkte natuurlijk ook niet mee. Iets dat bij de huidige lichtsterke beamers en beeldschermen volslagen overbodig en ongewenst is, maar nog teveel gebeurt.

Suf

Je wordt ook suf van te warme en niet-geventileerde ruimten. Als ik op locaties zat zonder goede airco liet ik in de pauzes de zaak steeds flink doorwaaien. Het is bedroevend hoeveel zalen nog steeds slecht geventileerd en gekoeld worden. Bouwkundig gebrek of moedwillige bezuiniging….

Maarten van Rossem

Het helpt ook niet als een spreker onverstaanbaar langs de microfoon praat. Revers-microfoons voorkomen dit euvel.
Ik ben fan van de informatieve, scherpzinnige en droogkomische YouTube-colleges van Maarten van Rossem. Maar ik moet bekennen dat ik zijn monotone bromstem ook gebruik om ’s nachts in slaap te vallen. Zijn unieke buscollege over WO II heb ik al zeker dertig keer afgespeeld en nog nooit tot het einde gehoord.

Scholen

Ook in de beroerdste zaaltjes kunnen goede sprekers de slaap van hun publiek bevechten, door humor, emotie, anekdotes, mini-toneelstukjes, uiteraard flinke publieksparticipatie, en een dynamisch gebruik van een helder articulerende stem.
Maar daar moeten ze zich wel in willen laten scholen. Door trainers die allesbehalve slaapverwekkend zijn.