Lichaamstaal

Het succes van een meeting staat of valt met een efficiënte communicatie. En omdat zowel de zender als de ontvanger fysiek aanwezig zijn, is hier de lichaamstaal nog belangrijker dan in andere omstandigheden. Door die signalen zorgvuldig te observeren en correct te interpreteren kunt u de kwaliteit van het contact een flink stuk vooruit helpen.

Het succes van een meeting staat of valt met een efficiënte communicatie. En omdat zowel de zender als de ontvanger fysiek aanwezig zijn, is hier de lichaamstaal nog belangrijker dan in andere omstandigheden. Door die signalen zorgvuldig te observeren en correct te interpreteren kunt u de kwaliteit van het contact een flink stuk vooruit helpen.

Veelal gebeurt de conversatie tijdens een meeting van nul af aan. Alle informatie die u nodig hebt, moet u peuren uit de communicatie die u met uw gespreksparter voert. Een deel van de informatie haalt u uit de verbale communicatie die u met de bezoeker ontwikkelt.

Maar het antwoord op belangrijke vragen als: heeft hij mij begrepen?, gelooft hij mij?, is wat hij vertelt correct?, verzwijgt hij iets?, moet u distilleren uit de non-verbale communicatie die uw gesprekspartner ontwikkelt. Door aandacht te besteden aan de belangrijkste uitingen van non-verbale communicatie leert u vaak veel meer dan uit de verbale (of de geschreven) communicatie.
Non-verbale communicatie wordt immers niet of slechts voor een klein deel door het bewustzijn gecontroleerd. De meeste uitingen van non-verbale communicatie zijn spontaan gedrag dat ontspruit aan onze ogen, ons gelaat, onze handen en onze stem.
Sommige communicatietheorieën beweren dat de inhoud van gesproken communicatie slechts een heel klein deel van de totale boodschap vormt. De veel omvattender lichaamstaal kan ten opzichte van de verbale communicatie diverse functies hebben: ze kan woorden vervangen, bekrachtigen, ontkrachten en dirigeren.

Sociale hygiëne
Mensen zijn sociale dieren, maar dat betekent niet dat ze geen behoefte aan eigen territorium hebben. In de omgang met mensen die niet tot de eigen leefkring (partner, kinderen) behoren, bestaan allerhande conventies over de minimale afstand die moet worden bewaard wanneer men een individu benadert. Hoe groot die minimale afstand is, is in belangrijke mate cultureel bepaald. Maar omdat het overschrijden van de minimumgrens altijd heel storend werkt op de communicatie en de gesprekspartner zelfs in het nauw kan drijven, kiest u in een gesprekssituatie het best voor de ‘grote’ afstand van driekwart meter. Die afstand is minder willekeurig dan u denkt: het is de afstand waarop u door uw gesprekspartner niet in de rug aangevallen kan worden. Ook in vreedzame(r) tijden blijft dat soort oerinstincten zijn werk doen.

Verklikkersignalen
De ogen zijn de spiegel van de ziel, hoor je wel eens zeggen. Als focaal punt van de gelaatsuitdrukking hebben ze een doorslaggevende invloed op de perceptie. Wijde pupillen interpreteren we onbewust als een teken van empathie, versneld knipperen als een teken van verhoogde belangstelling, een zijwaarts blik wijst op recapituleren.
Door al die signalen correct te interpreteren en te plaatsen, krijgt u een vrij scherp beeld van de wijze waarop uw gesprekspartner bij de communicatie betrokken is: actief, twijfelend, afstandelijk, geduldig, instemmend…
Ook boven en onder de ogen gebeuren tijdens een gesprek volop interessante dingen. De wenkbrauwen accentueren onze innerlijke houding. Samen met de ogen en de mond brengen ze een brede waaier emoties en attitudes tot uitdrukking, van boosheid en angst tot blijheid en innerlijke rust. Onze observatie is zo voorgeprogrammeerd dat we onbewust afwijzend reageren wanneer het totale plaatje niet klopt.
Geveinsde belangstelling verraadt zich omdat de ogen verveling suggereren, de wenkbrauwen in een foute stand staan of de mond een andere attitude verraadt. Speurders zijn erop getraind tijdens het verhoor van een verdachte naar dergelijke verklikkersignalen op zoek te gaan. Ook in een verkoopsituatie kunt u dankzij zorgvuldig observeren nagaan of er een kloof gaapt tussen de aangemeten houding en de werkelijke attitude.

Sprekende handen
De handen hebben een cruciale functie bij het regisseren van de communicatie. Ze benadrukken wat we zeggen en dragen de woorden als het ware tot bij de ontvanger. Ze geven aan wanneer we van de gesprekspartner een repliek verwachten, hakken lange volzinnen in hapklare brokken, klasseren de delen van een opsomming in de juiste vakjes of nemen de toehoorder een eind mee in de redenering. Spreken met de handen zorgt ervoor dat de toehoorder bij de les blijft en de communicatie-inhoud begrijpt zoals hij bedoeld is.
Ook de handen en de armen van de toehoorder verraden zijn of haar attitude tegenover de interactie. De armen gekruist voor de borst wijzen op een afschermende-afwachtende houding; de toehoorder heeft kanttekeningen bij wat gezegd wordt, maar laat voorlopig niet in zijn kaarten kijken. Handen ontspannen en losjes langs het lichaam verraden empathie en vertrouwen. Op de rug gevouwen handen wijzen op nieuwsgierigheid en een open, onderzoekende geest. Handen die op de lenden rusten, vertolken dominantie, afkeuring en afstand.

Stemtest
Mensen die een operatie aan hun strottenhoofd ondergingen, hebben een toestelletje dat hen helpt spreken. Het monotone, nauwelijks te begrijpen en na een poosje zelfs irritante geluid dat dergelijke toestelletjes voortbrengen, illustreert perfect het belang van allerhande stemkenmerken in gesproken communicatie. De woorden zijn wat ze zijn. De wijze waarop ze uitgesproken worden bepaalt grotendeels wat ze voor de toehoorder zullen betekenen.
Binnensmonds gemompel wordt geïnterpreteerd als een teken van desinteresse, slecht getimede aarzelingen als een teken van onzekerheid, een verhoging van de stem geeft aan dat de spreker zich in het nauw gedreven voelt. Idealiter spreekt u een toehoorder toe op een rustige, doordachte en kordate manier, zonder te ratelen – wat bij de toehoorder bedreigend kan overkomen – maar evenmin zonder al te veel pijnlijke stiltes. Door rustig en met een ietwat lagere stem te spreken, boezemt u bij de toehoorder vertrouwen in, stelt u hem op zijn gemak en creëert u een sfeer waarin op een zinvolle manier informatie uitgewisseld kan worden.