Beurzen

KunstRAI jubileumeditie: juichende Ajax-fans, rode stipjes en gebroken glaswerk

Publique tussen het publiek in de KunstRAI

Het is een jubileumjaar voor zowel de KunstRAI als de stad Amsterdam. De jaarlijkse kunstbeurs stond daarom van 30 april tot en met 4 mei in het teken van haar verjarende thuisstad. Maar ook los van het Amsterdamse thema was er veel moois te zien, én te kopen. 

“Het gaat goed, ik zie allemaal rode stipjes”, zegt een vrouwelijke bezoeker in een paasgeel mantelpakje, tegen galeriehouder Jan van Hoof. De KunstRAI is zoals elk jaar een festijn van kijken, kijken, maar ook aardig wat kopen. Een veelgehoord kritiekpunt is daarom ook dat de KunstRAI te commercieel is.

“De KunstRAI heeft altijd geworsteld met de balans tussen exclusiviteit en toegankelijkheid”, verklaart de organisatie in de brochure die ze aan haar bezoekers meegeeft. “Om de kunstcritici tevreden te stellen, moest de beurs voorrang geven aan kwaliteit en naam, maar het grote publiek werd meer aangetrokken door een breder aanbod met toegepaste kunst.”

Ook dit jaar is er werk te koop in een brede prijsklasse. Het begint bij een kunstboek, en gaat omhoog bij een keramieken kunstwerkje dat het doet lijken of er een omelet tegen de muur is gegooid (voor iets meer dan 100 euro), en loopt op tot in de tienduizenden euro’s. Astronomisch worden de bedragen niet, maar dat is ook niet de bedoeling op deze publieksbeurs.

Focus op Amsterdam

De editie van 2025 is om verschillende redenen een bijzondere. Het is onder andere het 25e en laatste jaar dat Erik Hermida het evenement organiseert. Hij was van 1992 tot 2002 directeur van de KunstRAI en pakte, na een pauze van tien jaar, in 2012 de draad weer op met een herstart. Na deze verjaardagseditie geeft hij het stokje door aan de huidige projectmanager, Lisa van de Weerthof, die bijna tien jaar geleden als stagiair bij de organisatie betrokken raakte.

Het is dit jaar ook precies 40 jaar geleden dat de eerste editie van de beurs plaatsvond; een jubileum dat samenvalt met het 750-jarig bestaan van Amsterdam. Om internationale samenwerking en culturele uitwisseling te benadrukken, nodigt de organisatie elk jaar galerieën uit een specifiek land, stad of streek uit om hun werk te presenteren op de beurs. Dit jaar was de keuze snel gemaakt.

'De KunstRAI heeft altijd geworsteld met de balans tussen exclusiviteit en toegankelijkheid'

Om Amsterdam in het zonnetje te zetten zijn 22 recent afgestudeerde kunstenaars van de Gerrit Rietveld Academie uitgenodigd om hun werk te exposeren – een idee van aanstormend directeur Van de Weerthof. Kunstbroedplaats WOW heeft haar eigen grote ruimte, waarnaast verschillende Amsterdamse galerieën een speciale bijdrage doen voor de stad. Zo heeft Kunsthandel P. de Boer kunstschilder Arie Schippers opdracht gegeven een panorama van de stad te maken. Dat resulteerde in een 5 meter breed werk, dat centraal gepresenteerd op de beurs een constante stroom aan kijkers trekt.

Maar ook buiten de officiële samenwerkingen zijn Amsterdamse taferelen te vinden. Straatkunstgalerie Vroom & Varossieau toont een gigantisch doek van Jurren Sluiter, waarop hij een uitzinnig juichend Ajax-publiek heeft afgebeeld. En Annette van Waaijen exposeert foto’s op canvas, waaronder een winters tafereel van een Amsterdam gracht. Wie goed kijkt, ziet dat de foto’s zijn bewerkt met borduursel, “om het oog een focuspunt te geven en interessante elementen uit te lichten”, vertelt een vriendin van de maakster.

Het vrolijke staaltje mixed media lijkt een trend te zijn. Ook Jenny Ymker (Jan van Hoof Galerie, Den Bosch) en Nikkie le Nobel van (Galerie Année, Haarlem) borduren als aanvulling op schilder- of andersoortig werk.

Tekst gaat verder onder de foto

Het werk met juichende Ajax-supporters

De Ajax-supporters van Jurren Sluiter

In gesprek met de kunstenaar

Een nieuwe traditie die na het succes van vorig jaar is voortgezet is Artist Night. Op vrijdag vanaf 17 uur staan kunstenaars bij hun eigen werk om erover in gesprek te gaan met nieuwsgierige bezoekers. Maar in één stand is het alle dagen Artist Night. Kunstschilder Martinus van Hall bemant de stand van Kyas Art Salon namelijk zelf.

“Voor veel kunstenaars zou het goed zijn om dit eens te doen”, zegt hij. “Als je van je beroep houdt, moet je enigszins economisch bezig zijn. Je kunt niet alleen kunst maken, je moet er ook van kunnen eten. Tenminste, ik wel. Ik heb gekozen voor het kunstenaarschap als baan, dus ik moet wel realistisch zijn.”

Autodidact Van Hall heeft de verf zo ongeveer door zijn aderen stromen, met zowel ouders als grootouders in het vak. Toch koos hij voor een studie aan de TU Delft, “met het idee dat architectuur een mooi compromis was tussen techniek – waar ik aanleg voor had – en kunst. Iedereen dacht: ‘Eindelijk iemand in de familie die voor een ‘echt beroep’ kiest.’ Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Dus schokkeerde ik mijn omgeving enorm door óók kunstschilder te worden.”

Naast een aantal werken van mangamaster Yoshiyasu Tamura prijken er vooral kleine portretjes van zijn eigen hand aan de muren, die hij voor prijzen van rond de 3.300 euro van de hand doet. “Ik ben een maand bezig met een schilderij, dus dat moet de prijs wel reflecteren vind ik.”

Japanse Hollandse meesters

Van Halls werk verbeeldt Japanse vrouwen en profil, met neergeslagen ogen. “Ik heb ze bewust laten wegkijken,” vertelt Van Hall, “omdat je je dan als toeschouwer niet bezwaard hoeft te voelen om lang te kijken. Dat ongemak voel ik zelf namelijk erg als een schilderij je aanstaart.”

Inspiratie voor zijn werk heeft hij opgedaan in de jaren die hij in Japan heeft doorgebracht, maar vooral door zijn vriendin, die er vandaan komt. Wat vinden ze daar van zijn werk? “In Japan zijn ze minder bezig met het onderwerp, maar meer met het feit dat het lijkt op een Hollandse meester.” De zwarte achtergrond die verbroken wordt door de lichtval op de fijne gezichten en glanzende hoofdtooien, maken het dramatische tafereeltjes die inderdaad wat weg hebben van een moderne Vermeer.

'Je kunt niet alleen kunst maken, je moet er ook van kunnen eten'

Toch schildert Van Hall niet alleen Japanse dames. Op de grond staan twee werkjes klaar die degene met rode stipjes moeten vervangen, zodra de kopers ze komen halen. Daarop staan twee blonde vrouwen afgebeeld met elk een witte sluier in het haar. Waar komen zij dan vandaan? “Ik hou van fantasy, dus combineer graag elementen van kleding en sieraden uit verschillende landen om iets nieuws te creëren, dat niet te herleiden is naar een plek op deze wereld.”

Namens Kyas Art Salon uit Amsterdam staat Van Hall vaker op beurzen in binnen- en buitenland. “We gaan niet overal heen, want op de echte topbeurzen in Amerika begint het inkopen van een plekje bij 100.000 dollar. Dan moet je ook werken meenemen waarmee je dat terug kunt verdienen, en dat hebben wij gewoon niet.”

Rijkdom op schaal

Het bedrag dat het meest deed duizelen op de beurs, is het vermogen van Amazon-baas Jeff Bezos, dat door KochxBos Gallery in beeld werd gebracht. Een ruimte met een inhoud van 185 kubieke meter moest het bedrag van 185 mijlard dollar verbeelden.

In de oranje kamer stonden blokken van verschillende formaten om de grootte nog concreter te maken, waaronder een van 1 miljard. Dat is de hoeveelheid belasting die Bezos over zijn hele fortuin heeft betaald. Elke bezoeker die naar binnen ging, kreeg een minuscuul oranje blokje mee dat kleiner was dan een dobbelsteen. Dat representeerde 1.000 dollar.

'Op de echte topbeurzen in Amerika begint het inkopen van een plekje bij 100.000 dollar'

“De groeiende ongelijkheid en de actuele veranderingen gaven ons de wil om iets relevants te ondernemen”, lieten Koch en Bos de bezoekers weten in hun pamflet. “Als kind kun je om oneerlijkheid huilen, maar als onderzoekende volwassenen voelden we ons verplicht om ten minste een beetje inzicht de wereld in te brengen.”

“In gesprekken afgelopen jaren over deze ongelijkheid en het enorme vermogen van miljardairs viel vaak de zin ‘Ik kan het me gewoon niet voorstellen.’ Deze uitspraak was het startschot van de installatie Wealth Shown to Scale. Om beter voor te kunnen stellen wat de verhoudingen zijn in de wereld om ons heen.”

“Om het iets meer inhoud te geven dan alleen onze ontwerpkunsten, hebben we Eric Smit uitgenodigd, de oprichter van het onderzoeksjournalistiekplatform Follow the Money”, vertelt galeriehouder Hans Bos. Op vrijdagavond gingen de twee met elkaar en het publiek in gesprek over de fortuin van mensen zoals Bezos – of zoals Smit hem noemt: ‘de man met die raket die eruitziet als een lul.’  

Tekst gaat verder onder de foto

Erik Smit in gesprek met Hans Bos in Wealth Shown to Scale

Eric Smit (links) en Hans Bos (rechts) gaan in gesprek met elkaar en het publiek

Simpele standbouw

Met de uitzondering van het activistische project Wealth Shown to Scale lijkt de standbouw op de KunstRAI op het eerste oog weinig inspirerend: een minimalistische verzameling van 1500 witte muurtjes. Daar kiest de organisatie bewust voor, met de gedachte dat de kunst dan voor zichzelf kan spreken. De 20.000 vierkante meter geschilderd hout waaruit die muurtjes bestaan, zet vaste partner Stabilo in twee dagen volledig neer. Een flinke logistieke uitdaging, maar geen inspirerend stuk kunst an sich.

Toch weten sommige galerieën met de ingetogen white cube die ze krijgen, een uitnodigend decor te maken. Enige diepte in de stand, gecreëerd door tussenschotten en stijlvol meubilair, lijkt beter in staat te zijn bezoekers uit te nodigen en naar binnen te lokken. Denk aan een vintage toonbank waarin boeken en bladen liggen, of een glazen salontafel tussen twee stoelen, waarop de – veelal jonge dames die de galeriehouder ondersteunen – druk met hun laptops in de weer zijn.

Sfeervolle voorbeelden

The Millen House heeft zelfs een volledige woonkamer nagebouwd, die met een leren designbank tegenover een sfeervolle auberginekleurige wand meer doet denken aan de woonkamer van een excentrieke kunstverzamelaar dan een beursstand. Het meest in het oog springende object is een industriële plafondlamp, door Marleen Kaptein geschapen uit materiaal van het Koninklijk Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum.

Ook familiebedrijf Simonis & Buunk uit Ede hebben sfeer gecreëerd met een zithoek, die tegen het eind van de vrijdagmiddag in vol gebruik is genomen door de wijndrinkende eigenaren. Het vintage bureau in de hoek van de ruimte is niet alleen uitstekend decor, blijkt uit het etiket dat op het blad is geplakt; het is ook te koop voor 2.400 euro.

“Ik merk zeker dat deze opstelling uitnodigt”, zegt Teo van den Brink, bestuurslid van de galerie. Hij vertelt dat een stel zo onder de indruk was van het schilderij tegenover de zithoek, dat ze een half uur in de twee stoelen ertegenover hebben gezeten alvorens ze het werk aankochten. “Hoe mooi is het dat dat kon?”

Tekst gaat verder onder de fotoserie

Carrousel

Klik op het pijltje om meer foto's te zien

Betonvloer vol glas

Ook zonder kleur of meubilair weten sommige galeriehouders hun stand spannender te maken. Met tussenmuurtjes scheppen ze doorkijkjes en werpen ze vragen op als: Wat hangt daarachter? Waar staat die man daarachter om te lachen? En waar komt dat gekletter vandaan?

Met een dynamische opstelling van smalle sokkels die glaswerk etaleren, bewijst één stand dat ongeluk in een klein hoekje zit. Mensen snellen zich naar de bron van het noodlottige gekletter en treffen een betonvloer vol glas aan. Twee oudere dames moeten zich tegenover de eigenaar verantwoorden en hun gegevens laten noteren.

De bezoekers die op afstand naar hun grootste angst kijken, zijn vooral blij dat het hen niet is overkomen. “Dit wordt er eentje voor de verzekering”, zegt een lachende omstander. “Of thuis maar even lijmen!” Zijn vrouw reageert hoofdschuddend. “Verschrikkelijk”, zegt ze. “Daar kun je toch van dromen, dat je zoiets omgooit.”


Deel dit bericht


Reacties

Er zijn nog geen reacties.


Plaats een reactie

Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.


Schrijf je nu in voor onze nieuwsbrief