‘Digitale zorg vraagt om Europese samenwerking’

Zonder samenwerking dreigt er een zorgverleningscrisis zonder weerga, benadrukt Bianca Rouwenhorst. Zij ziet gegevensuitwisseling als dé sleutel om de zorg toegankelijk, betaalbaar en menselijk te houden. “We moeten onze verantwoordelijkheid pakken, want alleen samen maken we het verschil”, stelt ze.

De zorgsector staat voor grote uitdagingen door de vergrijzing en het groeiende tekort aan personeel. De vraag naar zorg neemt toe, terwijl het aantal beschikbare zorgprofessionals achterblijft. Om de zorg toegankelijk, betaalbaar en van goede kwaliteit te houden, zet het beleid sterk in op het verbeteren van gegevensuitwisseling en databeschikbaarheid. Minder administratieve lasten geven zorgmedewerkers ruimte om meer tijd te besteden aan hun patiënten. Dat verhoogt niet alleen de kwaliteit van de zorg, maar zorgt ook voor meer werkplezier onder professionals.

Bianca Rouwenhorst, directeur Informatiebeleid en Chief Information Officer (CIO) bij het Nederlandse ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), schetst dit probleem in haar keynote tijdens de ICT&health World Conference 2025 in Maastricht. Maar ze biedt ook een aantal oplossingen. Ze is een fervent voorstander van e-health en ziet gegevensuitwisseling als dé manier om zorgprocessen te verbeteren.

 

 

Bianca Rouwenhorst is directeur Informatiebeleid en Chief Information Officer bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Vanuit deze positie leidt zij de digitale transformatie van de Nederlandse zorgsector. Ze is een fervent voorstander van e-health en ziet technologie als dé manier om zorgprocessen te verbeteren. Dit doet ze door zowel technologische vooruitgang als menselijke interactie centraal te stellen. Rouwenhorst spreekt vaak op congressen, waar ze partijen in de zorg aanspoort om samen te werken en verder te denken dan de eigen belangen.

 

 

“Overal ter wereld hebben we te maken met een groeiende en vergrijzende bevolking, elk land op zijn eigen manier. Dit resulteert in steeds complexere zorgvragen, met meer mensen die aan meer dan één chronische ziekte lijden”, vertelt ze op het podium in het MECC Maastricht. “Tegelijkertijd hebben we minder toegewijde en goed opgeleide zorgprofessionals om deze zorg nu te verlenen.”

“Nu werkt één op de zeven mensen in de gezondheidszorg. Als we niets doen, zal dit in 2040 één op de vier mensen moeten zijn. Een crisis zonder weerga, met slechtere gezondheidsuitkomsten als gevolg.”

“Met deze uitdagingen in gedachten is de vraag hoe we de verschuiving kunnen maken van ziektezorg naar gezondheidszorg, hoe we voorkomen dat mensen ziek worden, hoe we de gezondheidszorg toegankelijk houden voor degenen die het nodig hebben, hoe we wetenschappelijk onderzoek kunnen gebruiken om sneller betere behandelingen te krijgen, en hoe we technologie en data kunnen inzetten om de manier waarop we zorg verlenen overal en voor iedereen te innoveren.”

Een enorme taak

“Op een conferentie eerder dit jaar hoorde ik een moeder, Laura, praten over de zorg voor haar zoon die aan epilepsie lijdt. Ze liet ons in een eenvoudig systeem zien hoeveel zorgverleners betrokken zijn bij de zorg voor haar kind: de huisarts, de wijkverpleegkundige, de apotheker, het ziekenhuis, de neuroloog, de ergotherapeut, de fysiotherapeut, enzovoort, enzovoort.”

“Op het podium stonden ongeveer vijftien mensen om de zorgverleners te vertegenwoordigen met wie ze dagelijks te maken heeft. Elk van hen heeft een klein stukje van de medische gegevens van haar zoon. Niemand van hen heeft het volledige beeld met alle noodzakelijke data.”

 

De moeder moet inloggen in net zoveel patiëntsystemen als er zorgverleners zijn die haar zoon behandelen

 

“De moeder moet inloggen in net zoveel patiëntsystemen als er zorgverleners zijn die haar zoon behandelen. En ze moet al die stukjes data bijhouden en zelf combineren om het volledige beeld te zien. Ze moet communiceren met de zorgverleners om te voorkomen dat ze, als ze niet op de hoogte zijn, contraproductieve behandelingen en medicijnen voorschrijven.”

“Dit zijn de praktijkvoorbeelden die het belang van het reorganiseren van onze gezondheidszorg benadrukken. Dit illustreert perfect waarom ik een missie heb. Een missie om toekomstbestendige gezondheidszorg vorm te geven. Gezondheidszorg voor ons allen, voor onze kinderen en kleinkinderen en de generaties die na ons komen.”

“Dit is een enorme taak, niet alleen voor mij, maar voor ons allemaal: voor patiënten, professionals, zorgverleners, beleidsmakers, onderzoekers, innovators, de overheid en financiers. We hebben allemaal onze eigen rol te spelen en ik reken erop dat we allemaal onze eigen verantwoordelijkheid nemen.”

Samenwerken binnen Europa

“Zonder samen te werken is de transitie die we maken niet mogelijk. Als we allemaal op onze eigen manier blijven werken, kunnen we geen data uitwisselen over grenzen heen. Dat beperkt de toekomstbestendige gezondheidszorg voor onze burgers die over de hele wereld werken, reizen en wonen. We leven in een geglobaliseerde wereld, dus we moeten oplossingen en innovaties ontwikkelen die internationaal uitwisselbaar en toepasbaar zijn.”

“Ook onderzoek kan worden gevoed met meer data van meer patiënten uit meer landen, zodat meer gepersonaliseerde behandelingen kunnen worden gevonden voor patiënten in Europa en daarbuiten. Ik daag landen dus altijd uit op congressen om openlijk goede ideeën met elkaar te delen en misschien zelfs van elkaar te stelen.”

 

---

Het belang van congressen

Vivienne Scheltema is coördinator van het Communicatieteam bij de directie Informatiebeleid van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Samen met collega's uit haar team staat ze aan de lat voor de deelname aan en organisatie van congressen. Haar team ondersteunt CIO Bianca Rouwenhorst en adviseert over haar deelname aan congressen. Conference Matters sprak haar over het belang het congres als communicatiemiddel.

Grijpen jullie congressen aan om de boodschap van VWS te verspreiden?

“Ja, dit is een belangrijk onderdeel van onze communicatieaanpak. Vanuit onze opgave om te komen tot goede gegevensuitwisseling en databeschikbaarheid in de zorg, nemen we met de directie Informatiebeleid deel aan een aantal grotere evenementen, zoals het Zorg&ict evenement van Koninklijke Jaarbeurs in april en de ICT&health World Conference, die altijd in januari plaatsvindt. We zetten hierop in omdat onze doelgroepen ook op deze evenementen zijn.”

Hoe vullen jullie die deelname in?

“Vanuit onze communicatiestrategie bepalen we op welke manier we met onze doelgroepen en stakeholders in contact zijn. We kijken altijd wie van onze organisatie het beste als spreker kan optreden, dat hangt erg af van wie de doelgroep is. De ene keer is onze directeur de keynote speaker, de andere keer een beleidsinhoudelijke collega die heel veel van een onderwerp weet. Op de grote events doen we vaak beide, enerzijds een op de mainstage een hoofdspreker, anderzijds in de break-out sessie de meer beleidsinhoudelijke collega’s.”

Is er op die congressen voldoende uitwisseling tussen de verschillende betrokken partijen als zorgverleners, technologiebedrijven, overheden en patiëntenorganisaties?

“Ja, uit evaluaties blijkt dat onze deelname aan deze congressen als positief wordt beoordeeld. Wel is het zo dat deze congressen naast vele ander vormen van overleg en samenwerking plaatsvinden. Eerlijkheid dient te zeggen dat daar de echte uitwisseling plaatsvindt. Op de evenementen is daar te beperkt tijd voor, al organiseren we op de events wel altijd ook verdiepende en inhoudelijke sessies.”

Hoe belangrijk is het om internationaal te overleggen?

"Veel van de regel- en wetgeving is Europees, zoals de EHDS, de European Health Data Space. Veel van de richtlijnen en standaarden waar data-uitwisseling aan moet voldoen zijn internationaal, dus ook hier vindt veel overleg en samenwerking tussen meerdere landen plaats.”

 

---